Kullan at sanıyorum ki ‘tek kullanımlık’ ürünler olarak çağımızın en büyük problemlerinden biri. Bu her zaman böyle miydi? Kesinlikle değildi. Çok uzaklara değil çocukluğuma gidiyorum o zamanlar akşam yemeği sonrası masayı sildiğimiz bir sarı bez vardı, ne oldu sarı beze? Yerini tek kullanımlık ıslak mendiller aldı. Bu blogu yazmamda beni tetikleyen şey; sosyal medyada gördüğüm tek kullanımlık tencereler. Bir kullanıcı, tek kullanımlık hammaddesi alüminyum folyoya benzeyen fakat bildiğimiz tencere gibi görünen hatta kapağı bile olan bir ürün paylaşıp ‘tencereler hayatımızdan çıkacak mı?’ yazmış. İnanılmaz bir işgüzarlık! Tek kullanımlık olmayan bir tencere kalmıştı.
Bu tek kullanımlık endüstrisini eleştirmeden durmak mümkün değil. Çatal, tabak, kaşık derken tencere… Hayatımızda ne kadar çok tek kullanımlık ürün var ve çoğu da plastik. Anadolu Ajansının internet sitesinde şöyle bir başlığa denk gelmiştim ‘Dünya genelinde plastik atıkların sadece %9’u geri dönüştürülebiliyor.’* Tek kullanımlık ürünlerin hazin sonu ne oluyor peki? Çöp.. Tabii ki çöp oluyor. Sonrası binbir sorun; iklim krizi, küresel ısınma, çevre kirliliği… Peki öyleyse neden bu kadar düşkünüz bu tek kullanımlık ürünlere? Bu ürünler hayatımızı mı kolaylaştırıyor yoksa bizi tembelliğe mi itiyor? Burada bir durup düşünmek lazım. Yine eskilere gitmeden duramıyorum. Bir ürün alıp, hatta kendi üretip yıllarca kullanan atalara ‘genetik kodlara’ sahipken nereden geliyor bu kullan at alışkanlığı? Sanıyorum ki gelişen teknoloji ve değişen dünya düzeni bizi buna itiyor. Sanayi devrimi sonrası her şeyin hızla sanayileşmesi ve bugün geldiğimiz nokta maalesef dünyaya pek iyi gelmiyor. Bu da sürdürülebilirliğin, ki bu gelecek nesiller için kaçınılmaz bir konu, üç ana başlığına belirli noktalarda aykırılık yaratıyor. Hızlı üretim unutmayalım ki her zaman hızlı tüketimi beraberinde getirir.
En çok hangi ürün grubunda kullan at ürünlerin satıldığını ya da başka bir deyişle talep olduğunu düşündüm ve gıda sektöründe çoğunlukta kullanıldığını gördüm. Genelde merak ettiğim konunun anahtar kelimelerini bir tarayıcıda aratarak fikir yürütmeye çalışırım. Elbette ki ‘kullan at’ olarak bir arama yaptım. İnanılmaz bir pazar var. Kullan at eldivenler, maskeler, kadehler, bardaklar… Bardaklar demişken kağıt bardak diye bildiğimiz ürün grubunun içinde plastik olduğunu belirtmeden geçmeyeyim. Sızdırmayı engellemek için iç kısımda kullanılıyor.
Kullan At Ürünlerin Ham Maddeleri
Çoğu kullan at ürün plastiktir. Üretimi kolay ucuza mal edilebiliyor. Şimdi diyeceksiniz ki plastik dönüşüyor ya da ayrıştırarak atıyoruz. İyi de bunun hangi dönüşüm sürecine şahit oldunuz? Plastik endüstrisi gerçekten çok gelişmiş bunu inkar edemem fakat yok olmayan bir hammaddeyi ne kadar dönüştürebiliriz? Deniz çöplerinin %60 ila %80’ini plastik oluşturuyor. Okyanus ve denizlerde, yaklaşık 100 ila 150 milyon ton plastik çöpün yüzdüğü tahmin ediliyor. Buna her yıl 6,5 milyon ton daha ekleniyor. Bu veriler bizi bilinçli tüketime yöneltmeli.
Öte yandan organik ve sürdürülebilir ürünler neden piyasanın daha üstünde ücretlere satılıyor? Yani daha fazla ücret ödeyebilen mi sürdürülebilir ürünler kullanabilir? Bu bir lüks değil gerekliliktir. Ancak günümüz endüstrisinde sürdürülebilir ürünler bile bir satış pazarlama projesi olarak geliştiriliyor…
Tek kullanımlık üzerine yakındığım bir başka marka ise ‘Pişir’, reklamını ilk kez gördüğümde inanamadım. Böylesi bir çevre kirliliği gündemi varken nasıl olur da bir porsiyon ya da kaç porsiyonsa ürün için hazır malzemeler tek tek paketlenir ve böyle bir proje satışa çıkar? Marka konsepti; seçtiğiniz yemeğin her bir elementi yeteri miktarlarda ayrı ayrı paketlenir. Siz sipariş edince bir kutu ile gerekli bütün malzemeler gelir ve paketleri açıp tencereye eklemeniz yeterlidir. Bu kolaylık sağlayan bir hizmet mi? Kesinlikle tartışılır… Burada eleştirdiğim nokta yemek değil. Tam olarak her ürünün ayrı paketlenmesi ve belkide yirmi ürün içeren bir yemekten yirmi adet ambalaj atığı çıkması. İnovatif yaklaşımlarda sürdürülebilir yöntemleri es geçmemeli, geleceğin gerçeklerini göz önünde bulundurmalıyız.
Sonuç olarak eminim ki hepimizin hayatında tek kullanımlık ürünler var. Kullan at felsefesi ne kadar çevreci? Tüm bunları göz önünde bulundurarak herkesi bilinçli tüketime davet ediyorum.
