Küçültmasyon (Shrinkflation) kavramını detaylıca incelediğimiz bu yazıda, kendi deneyimimden yola çıkarak dünya çapında yaşanan örnekleri de ele alacağız. Son yıllarda alışverişlerinizde fark ettiğiniz bazı gariplikler var mı? Örneğin, eski favori ürünlerinizin boyutları küçülürken fiyatları neredeyse aynı kaldı mı? Özellikle düzenli olarak alışveriş yaptığımız ürün ve markalarda birçoğumuz bu tarz değişikliklere denk gelmişizdir. Bu tür değişikliklerin ardında, giderek daha fazla markanın başvurduğu bir strateji bulunuyor: Shrinkflation (küçültmasyon veya gizli zam). IKEA’nın son dönemdeki tealight mumlarındaki boyut değişikliği, dikkatimi çekti ve araştırmaya başladığımda küçültmasyon kavramı ile karşılaştım.
IKEA’nın Tealight Mumları ve Küçültmasyon Stratejisi
Son alışverişimde, evde kalan eski birkaç tealight mum ile yeni aldıklarımı kıyasladığımda, bir fark dikkatimi çekti: Mumların boyutunda çok küçük bir değişiklik olmuştu. Fotoğrafta da gördüğünüz üzere, aslında yalnızca 1mm’lik bir küçülme söz konusu. Ancak, bu küçülme, markaların kârlarını artırmak için kullanabileceği basit ama etkili bir stratejinin örneği. Küçülme, gözle görülür kadar küçük olsa da, bu tür değişiklikler daha büyük resmin bir parçası; çünkü bu strateji, ilgili şirketin daha fazla mum satmasını sağlayarak kazancının artmasına sebep oluyor.
Mumlar küçük çapta küçülürken, fiyatlar sabit kaldı. Bu, şirketin maliyetlerini düşürüp kârlarını artırmasını sağlarken, tüketicinin fark etmemesini sağlamak için oldukça etkili bir yöntem. Küçülme aslında görünmeyen bir değişiklik olabilir, fakat üretim süreçlerinde ve lojistikte yapılan bu gibi küçük değişiklikler büyük tasarruflar yaratabiliyor.
Şimdi, shrinkflation’ın tam olarak ne olduğuna ve markaların bu stratejiyi nasıl uyguladığına daha derinlemesine bir göz atalım. IKEA’nın mumlarındaki bu değişiklik, küresel ölçekte yaşanan shrinkflation örneklerinden sadece bir tanesi. Peki, bu strateji nasıl işler ve biz tüketicilere ne gibi sonuçlar doğurur?
Shrinkflation Nedir?
“Shrinkflation” terimi, İngilizce “shrink” (küçülmek) ve “inflation” (enflasyon) kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir ve Ekonomist Pippa Malmgren tarafından ilk kez kullanılmıştır.* Shrinkflation (küçültmasyon), bir ürünün fiziksel boyutunun ya da içeriğinin azaltılması, ancak fiyatının aynı kalması durumudur. Basitçe söylemek gerekirse, üretici şirketler, ürünün boyutunu küçültürken fiyatı değiştirmeyerek aslında tüketiciye “gizli bir zam” yapmış olurlar. Bu durum genellikle tüketicinin fark etmemesi için çok küçük değişikliklerle yapılır. Ancak, küçük değişiklikler uzun vadede büyük maliyet farklarına ve kârlılıklara yol açabilir.
Shrinkflation’a Dayalı Diğer Örnekler
IKEA deneyimimizden ortaya çıkan bir örnek. Şirketler, farklı ürün gruplarında shrinkflation stratejisini uygulayarak önemli tasarruflar sağlıyor. İşte bazı dikkat çekici örnekler:
- Coca-Cola: Coca-Cola, 2009 yılında ünlü 2 litrelik şişelerinde boyut küçültme işlemi yaptı. Ürün miktarı azalırken, fiyat aynen korundu. Şirket, üretim ve lojistik maliyetlerini azaltarak büyük tasarruflar sağladı.
- Nestlé: Nestlé, özellikle çikolatalarında sıkça uyguladığı shrinkflation ile ünlüdür. Çikolata barlarının boyutunu küçültürken, fiyatları değiştirmemiştir. Bu, markanın yıllık kârını artırma hedefiyle başlayan bir hamleydi.
- Toblerone: Bir diğer ünlü örnek, Toblerone çikolatasıdır. Şirket, 2016 yılında, çikolata barlarının uzunluğunu kısaltarak her bir parçada kullanılan çikolata miktarını azaltmıştır. Bu değişiklik, hem üretim maliyetlerini hem de taşıma giderlerini düşürerek dolaylı yoldan kazançlarını arttırmıştır.
- Kellogg’s: Ünlü kahvaltılık gevrek markası, mısır gevreği kutularını küçültüp fiyatları aynı tutmuştur. Bu, tüketiciler tarafından fark edilmeden uygulanan bir shrinkflation örneğidir.
Shrinkflation’ın Arkasında Yatan İktisat: Neden Tercih Ediliyor?
Peki, bu tür stratejiler şirketler için neden bu kadar cazip? Özellikle enflasyonun yüksek olduğu yerlerde bu strateji oldukça tercih ediliyor. Shrinkflation, şirketlere birçok avantaj sağlar:
- Daha Düşük Üretim Maliyetleri: Daha az malzeme kullanarak üretim yapılması, şirketlere önemli maliyet tasarrufları sağlar.
- Lojistik Avantajlar: Ürünlerin küçülmesi, taşıma maliyetlerini düşürür. Bu, özellikle büyük hacimli ürünlerde oldukça etkili olabilir.
- Pazarda Rekabet Avantajı: Fiyatları sabit tutarak, aynı ürünleri daha düşük maliyetlerle sunmak, şirketlerin pazarda daha rekabetçi hale gelmesini sağlar.
- Fiyat Psikolojisi: Tüketiciler, ürünün fiyatını doğrudan fark etmedikleri için, fiyat artışından şikâyet etmezler. Böylece, gizli zam stratejisi daha kolay uygulanabilir.
Tüketiciler Olarak Biz Ne Yapabiliriz?
Shrinkflation, çoğu zaman bizler fark etmeden hayatımıza giren bir strateji olduğu için tüketicilerin bu değişiklikleri anlaması zaman alabiliyor. Ancak bilinçli bir tüketici olarak, bu tür stratejilere karşı farkındalık geliştirmek ve alternatif çözümler üretmek mümkün.
Öncelikle, alışveriş alışkanlıklarımızı gözden geçirmek ve ürünlerin gramaj, hacim ve içerik değişimlerini takip etmek önemli bir adım. Markaların zamanla paket boyutlarını küçültüp fiyatları sabit tuttuğunu fark edebilmek için, eski ve yeni ürünleri karşılaştırmak bu stratejiye karşı gelebilmemiz için önemli.
Ayrıca, sürdürülebilir ve uzun ömürlü alternatiflere yönelmek, shrinkflation’ın etkilerini minimize etmenin yollarından biri olabilir. Örneğin, sık sık tüketilen tek kullanımlık ürünler yerine uzun vadede daha ekonomik ve çevre dostu çözümler tercih edilebilir.
Küçük Değişikliklerle Büyük Farklar Yaratılabilir
Shrinkflation, markaların maliyetlerini düşürerek kârlarını artırmalarını sağlarken, tüketicileri farkında olmadan daha sık alışveriş yapmaya yönlendiriyor. Ancak bilinçli alışveriş yaparak, alternatif çözümler üreterek ve sürdürülebilir seçeneklere yönelerek bu stratejinin etkilerini en aza indirebiliriz. Markaların ürünlerinde yaptıkları küçük değişiklikler ile elde ettikleri ekstra kazanç gibi bizler de alışveriş tercihlerimizdeki küçük değişiklikler ile uzun vadede büyük farklar yaratabiliriz.
