Hızlı moda, giyim endüstrisinde üretim sürecini hızlandırıp tüketici taleplerine hızlı yanıt vererek moda ürünlerinin tasarlanması, üretilmesi ve dağıtılmasını ifade eden bir terimdir. Düşük maliyetli ve trendlere uygun giyim ürünlerini hızla tüketiciye sunmayı amaçlar.
Hızlı moda markaları, moda trendlerini takip eder. Trendlere uygun tasarımlar yapar ve hızla üretir, mağazalarda veya online platformlarda satışa sunar. Ürünler genellikle düşük maliyetli malzemelerden üretilir. Bu da hızlı moda markalarının giyim ürünlerini uygun fiyatlarla satışa sunabilmesini sağlar.
Dünyayı en çok kirleten ikinci sektör olan tekstil, üretimleri ve tüketimleri bakımından bazı sorunları beraberinde getirir. Düşük maliyetli üretim genellikle atık oluşumuna ve çevre kirliliğine yol açan hammadde kullanımıyla ilişkilendirilebilir. Aynı zamanda, düşük kaliteli ürünlerin hızla tüketiciye sunulması, çabuk eskimesine ve dolayısıyla daha fazla atık oluşumuna neden olur. Bunun yanı sıra bazı etik problemleri de beraberinde getirir. Düşük maliyetli üretim, düşük ücretli işçi çalıştırılması ve olumsuz çalışma koşulları nedeniyle etik problemler barındırabilir.
Son zamanlarda, sürdürülebilirlik ve etik moda hareketleri giderek daha fazla popülerlik kazanmış ve hızlı moda üretim şekline alternatif olarak adlandırılan “yavaş moda” ortaya çıkmıştır. Yavaş moda, çevresel ve sosyal etkileri dikkate alan, daha sürdürülebilir ve etik değerlere dayanan bir moda anlayışını ifade eder.
Hızlı modanın ekolojik etkileri nelerdir?
Hızlı modanın ekolojik açıdan verdiği zararlardan bahsedecek olursak bunun başında atık sorunu gelir. Hızlı üretim yönteminde, hızla değişen bir trend anlayışı söz konusudur. Bu durum da alıcı kitleyi satın almaya teşvik eder. Alıcı profili hızla değişen vitrinlerde sonraki ziyaretinde aynı ürünleri bulamayacağını düşünerek beğendiği ürünü satın alır. Bu algı hızlı modanın hedeflerinden biridir. Ancak sürekli yeni ürün satın almaya teşvik eden bu anlayış öte yandan büyük miktarda atık üretimine yol açar. Kısa ömürlü giyim ürünleri, çabuk eskir ve çoğu zaman çöpe atılır. Bu da çöp sahalarının dolmasına ve doğal kaynakların israfına neden olur.
Hızlı moda üretimlerinde su tüketimi çevresel anlamda büyük bir sorundur. Kumaşların boyanması, ağartılması ve uygulanan diğer yaş işlemler esnasında büyük miktarda su kullanılır. Basit bir örnek ile bu su tüketimini aktaracak olursam, bir jean üretimi için 10.000 litre su kullanıldığından bahsedebilirim. Elbette ki bu süreç jean için üretilen pamuğun yetiştirilmesinden başlar ancak rakamların ciddiyetinin farkında olmalıyız. Ayrıca tekstil üretimlerinde kullanılan atık sular çoğu zaman boyar madde yani kimyasal ile karıştığı için tekrar kullanımı ve filtrelenmesi oldukça uzun ve enerji tüketen bir süreçtir. Yani bir yandan atık suyu filtrelemeye çalışırken diğer yandan fazla enerji harcayabiliriz. Bu durumda tabi ki getiriler ve götürüler hesaplanmalıdır. Enerji tüketiminin fazla olması da sürdürülebilirlik çerçevesinde değerlendirilecek olursa olumsuz bir yaklaşım olarak kabul edilebilir.
Hızlı moda üretimleri büyük miktarda enerji tüketir. Giysi üretimi, taşıma, depolama ve perakende faaliyetleri için enerji yoğun bir şekilde kullanılır. Fosil yakıtların kullanımı ve enerji tüketimi, iklim krizine yol açabilir.
Hızlı moda üretiminde kullanılan materyaller nelerdir?
Hızlı moda üretimlerinde, düşük maliyetli üretim için hammadde olarak genellikle sentetik elyaf ve düşük kaliteli malzemeler kullanır. Sentetik elyaf, petrol türevleri içerir ve doğal kaynakların tükenmesine sebep olurken, ekosistemlere zarar verebilir. Ayrıca şuna da değinmek isterim ki hızlı moda markalarından satın aldığımız %100 pamuk içerikler sürdürülebilirlik çerçevesinde değerlendirilmez. Çünkü pamuk üretimi için çeşitli kimyasallar ve tarım ilaçları kullanılır. Kullanılan bu kimyasallar masum gibi görünen pamuk içerikli ürünleri aslıda tehlikeli bir konuma getirebilir. Öte yandan sektör bunun farkındadır ve günümüzde organik pamuk ve rejeneratif pamuk ihracat ve ithalatları önem kazanmıştır.
Hızlı moda üretim süreçlerinde hedeflenen düşük maliyetli ürün beraberinde düşük maliyetli işçi çalıştırılmasını barındırır. İşçi hakları ihlalleri, emek sömürüsü ve insan haklarına aykırı uygulamalar, hızlı moda endüstrisinde yaygın sorunlardır.
Bu zararlı etkilerin bir sonucu olarak, sürdürülebilir ve etik moda hareketleri giderek daha fazla önem kazanmaya başlamıştır. Artık daha fazla bilinçli olan tüketiciler, çevreye ve insan haklarına duyarlı markalara yönelirler ve hızlı modanın olumsuz etkilerini azaltmaya çalışırlar.
