Tekstilde, modada, giyimde sürdürülebilirlik, adil üretim, beyaz aklama derken son birkaç yılda alan dışının da duyduğu birçok terime hakimiz. Bu ifadelerin literatüre yeni girmemiş olmalarına rağmen, sadece bu konularla ilgilenen kişilerden ilgilenmeyen kişilere doğru bir yol izlediğini görüyoruz. Bundan dolayı bilinirlik önemli ölçüde arttı. Herkesin bu tanımlar hakkında bir iki cümle kurabilecek kadar hakimiyeti oluştu. Önemli ölçüde sosyal medya neden oldu bu bilinirliğe. Bunlardan bir tanesi de ileri dönüşüm. Duyuldu, kullanıldı; duyuluyor ve kullanılıyor. Bizim için önemli olan husus şimdi zamanda gerçekleşen kısmı. Evet, hakimiz, biliyoruz, okuyoruz ve kullanıyoruz; paylaşarak webde bir iz de bırakıyoruz.

İleri dönüşümün yeterliliği hakkında ayrıt görüşler olduğu gibi onaylayıcı fikirler de var; üniversitelerde, liselerde hatta ortaokullarda ödevler ve sınavlar için kullanılan bir araç haline geldi. Belki de aklımızın bir kenarında eski gözüyle baktığımız her şeyi ileri dönüştürme planları yapıyoruz. Burada konu dışında bahsetmek istediğim bir nokta var. Söylemek için tam da yeri: Küçükken babamdan duyardım, babamın çocukluğunda annesi çocukları için küçülen atletleri birleştirerek yeni bir atlet yaparmış. Ben büyüyorken buna şahit olmadım ancak evimizde bozulmak ya da eskimek kavramları yoktu. Bozulmak demek, tamir edilebilir demekti; eskimek demek, eşyanın artık başka bir amaca hizmet etmesi anlamına gelirdi. Biliyorum ki bu coğrafyada birçoğumuz buna tanık olduk. Bunları anlatarak gelmek istediğim nokta şuydu: Bizler zaten ileri dönüştürmeyi gerçekleştiriyorduk ama ziyan olmasın anlamında ama tasarruf anlamında…

Ansiklopediden, Google’a, oradan da ChatGPT’ye uzanan bir eğitim modellemesinin içindeyiz. Artık intihal programları web sitelerinin de ötesine geçti, bir yazılımdan çıkmış olabilecek bilgileri sorguluyor. Peki, bütün bu bilgilerin havuz olduğu, basit bir aramayla yapılan ChatGPT araştırması, ileri dönüşüm hakkında bize ne denli doğru bilgi sunuyor?

ChatGPT’ye “İleri dönüşüm nedir?” şeklinde bir soru yönelttim. Dört paragrafla cevaplandırdı:

“İleri dönüşüm terimi genellikle işletmelerin veya organizasyonların mevcut durumlarını daha iyi bir hale getirmek için değişim sürecini ifade etmek için kullanılır. İleri dönüşüm, bir organizasyonun iş süreçlerini, teknolojisini, operasyonel modelini veya stratejisini değiştirmeyi içerebilir. Bu dönüşüm genellikle daha verimli, yenilikçi ve rekabetçi olmak için yapılan değişikliklerle karakterizedir.

İleri dönüşüm, işletmelerin pazardaki değişikliklere uyum sağlamasını, müşteri taleplerini karşılamasını ve yeni fırsatları değerlendirmesini sağlar. Örneğin, geleneksel perakende işletmeleri çevrimiçi satış kanallarına geçerek dijital dönüşüm sürecine girerken ileri dönüşümü benimseyebilirler. Bunu yaparken, iş süreçlerini yeniden yapılandırabilir, veri analitiği ve yapay zeka gibi yeni teknolojileri kullanabilir ve müşteri deneyimini iyileştirmek için dijital çözümleri benimseyebilirler.

İleri dönüşüm genellikle kapsamlı bir değişim sürecini gerektirir ve kurumsal kültür, liderlik, insan kaynakları, teknoloji ve iş süreçleri gibi farklı alanları etkiler.

Sonuç olarak, ileri dönüşüm bir organizasyonun geleceğe yönelik olarak gelişimini sağlamak için yaptığı geniş kapsamlı değişiklikleri ifade eder ve rekabet avantajı elde etmek, verimliliği artırmak ve müşteri memnuniyetini iyileştirmek gibi hedefleri içerir.” (ChatGPT, 2023).

İlk paragrafa baktığımızda “mevcut durumlarını daha iyi bir hale getirmek için” kelimeler art arda oldukça hoş dursa da, ileri dönüşüm sadece işletme ve organizasyonların değil, sivillerin, bireylerin ve çok daha geniş bir anlatım ile toplumun kullanımına açıktır. ChatGPT, bu değişim, dönüşüm sürecini “verimli, yenilikçi ve rekabetçi” olarak tanımlıyor. İleri dönüşümde randıman bir ilkedir ancak yenilik ve rekabet, gözetilen ilklerden değildir.

İkinci paragrafta üzerinde durmak istediklerim şunlar: İleri dönüşen ürün ticari kaygı güdüyorsa elbette satış için pazarda güncel olanı yakalayacaktır ancak ileri dönüştürdüğümüz ürünlerin bu güncel, yeni ve moda olana uyumlu olması dönüşümü sekteye uğratabilir. Müşteri taleplerinin karşılanması başı başına bir soru işareti oluşturuyor. İleri dönüşümde kıstas müşteri değil; üründür. Ürünün talepleri, müşterinin taleplerinden ötededir. Yeni fırsatların değerlendirilmesi ise, eğer yenilik ileri dönüşümü baltalamıyorsa, dönüştüren kişinin hayır demeyeceği bir husus olarak not edilmeli.

Üçüncü paragrafta ileri dönüşümün arkasında görünmeyen süreç özetlenmiş. İleri dönüşüm kapsamlı bir süreçtir, disiplinlerarası takım çalışmasını gerektirir. Bu paragafta çelişen ya da yanlış değerlendirilecek herhangi bir öğe yok. Ancak hemen bir altındaki sonuç paragrafına baktığımızda…

Buna satır başı yaparak başlayacağım.

İleri dönüşüm için “bir organizasyonun geleceğe yönelik olarak gelişimini sağlamak için yaptığı geniş kapsamlı değişiklikler” şeklide bir tanım kullanmak eksik olduğu kadar yanlıştır. Organizasyonun ya da kurumun, kuruluşun dönüşümü söz konusu değildir; var olanın, elde olanın, ürünün gelişerek dönüşümü; rekabet olmaksızın gerçekleşir.

Sonuç olarak, ansiklopediden Google’a, Google’dan ChatGPT’ye varan araştırma, öğrenme süreci bir kere daha göstermektedir ki, kolaya yaklaşıldıkça doğru bilgiye erişim zorlaşıyor. İleri Dönüşüm hakkında ChatGPT’den elde edilen bilgi kısmen doğru olsa da henüz nitelikli bilgiyi sunmuyor. Ya da ileri dönüşüm hakkındaki nitelikli bilgiyi hazır olarak sunmuyor. ChatGPT’den ileri dönüşüm hakkında doğru ve hazır bilgiyi almanın yolu nedir?

ChatGPT’nin ileri dönüşüm hakkında eğitilmesi mi gerekmektedir? Bunun cevapları ve çözümü bir başka yazının konusu olsun. Özet olarak, kaynağı belli olan, belli olmasa da ulaşılabilir olan bilginin izini takip etmeye devam edelim.

Feyza Nur Kuran