Biyobozunum, organik maddelerin doğada mikroorganizmalar veya diğer yaşayan organizmalar tarafından doğal olarak parçalanarak daha basit bileşenlere dönüştürülmesi ve toprağa karışması sürecidir. Bu süreç, bitki ve hayvan kalıntıları, gıda atıkları ve diğer organik maddelerin çevre tarafından dönüştürülmesi olarak tanımlanır.
Biyobozunum; ekosistemlerin sağlıklı bir şekilde işleyebilmesi ve besin döngülerinin sürdürülebilir olması adına önemli bir doğal bozunum sürecidir.
Biyobozunum süreci genellikle bakteri ve mantar gibi mikroorganizmaların faaliyetleri tarafından gerçekleştirilir. Bu organizmalar, organik maddeleri enzimler kullanarak parçalayarak daha basit bileşenlere ayırırlar. Örneğin, organik atıkların çürümesi, kompost yapımı, toprağın verimliliğinin artması ve çevresel dengenin korunması gibi biyolojik süreçler biyobozunumla ilişkilidir.
Biyobozunum, doğada biriken organik atıkların dengeli bir şekilde ortadan kalkmasını ve besin maddelerinin tekrar çevreye geri dönüşümünü sağlayarak çevre kirliliğini azaltmada önemli bir rol oynar. Aynı zamanda biyoyakıtlar ve biyoenerji gibi uygulamalarda da önemli bir rol oynar. Bu nedenle, biyobozunum doğal çevrenin sürdürülebilirliği ve ekosistemlerin sağlığı için kritik bir süreçtir.
Biyobozunum, çeşitli alt başlıklara sahiptir;
Toprak Biyobozunumu
Organik maddelerin toprakta mikroorganizmalar tarafından parçalanması ve dönüşümüdür. Bitki ve hayvan kalıntıları toprağın organik madde içeriğini artırır ve toprağın verimliliğini sağlar. Böylece, bitkiler için besin sağlanmasını ve besin döngülerinin sürdürülmesini sağlar.
Su Biyobozunumu
Suda yaşayan mikroorganizmaların organik maddeleri parçalaması sürecidir. Bu tür biyobozunum, özellikle su ekosistemlerinde organik atıkların doğal olarak uzaklaştırılmasına katkı sağlar.
Deniz Biyobozunumu
Deniz ortamında bulunan mikroorganizmalar tarafından denizel organik maddelerin parçalanmasıdır. Deniz biyobozunumu, deniz ekosistemlerinde organik maddelerin dengeli bir şekilde çevreye geri dönüşümünü sağlar.
Havada Biyobozunum
Havada bulunan mikroorganizmaların, özellikle atmosferdeki organik gazların parçalanması sürecidir. Bu süreç, atmosferdeki organik maddelerin konsantrasyonunu kontrol ederek hava kalitesini etkileyebilir.
Kompostlama
Organik atıkların, özellikle bitki kökenli olanların, kontrollü bir ortamda mikroorganizmalar tarafından parçalanarak toprak iyileştirici kompost malzemesine dönüştürülmesidir. Kompostlama, bahçe atıklarının geri dönüşümü ve toprak verimliliğinin artırılması için yaygın olarak kullanılır.
Hayvansal ve Bitkisel Doku Bozunumu
Hayvan ve bitki doku kalıntılarının doğal süreçlerle parçalanmasıdır. Bu süreç, ormanlardan vadi tabanlarına düşen yaprakların, ağaç kütüklerinin, ölen hayvanların doğada geri dönüşümüne yardımcı olur.
Denitrifikasyon
Azot döngüsündeki bir süreçtir ve bakterilerin nitratı azot gazına dönüştürmesini içerir. Bu, topraklardaki aşırı nitrat miktarını dengeleyen bir biyobozunum türüdür. Biyobozunumun farklı yönlerini ve doğal çevrede organik maddelerin geri dönüşüm süreçlerini içermektedir.
Bu süreçler, doğal ekosistemlerin dengeli bir şekilde işlemesini ve organik atıkların doğada zarar vermeden ortadan kalkmasını sağlayarak çevre sağlığı ve sürdürülebilirlik açısından önemlidir. Aslında doğada kendiliğinden var olan hammaddeler yani organik lifler doğal bozunma özelliğine sahiptir. Örneğin organik pamuk, muz lifi, ananastan üretilen lifler gibi organik temelli hammaddeler, doğada bozunabilme özelliğine sahiptir. Bu noktada dikkat edilmesi gereken nokta doğada zaten bozunebilme özelliği olan hammaddeleri karışım olarak kullanmamaktır. Yani organik bir hammadde sentetik bir hammadde ile karıştırıldığında bozunma süreçleri gözden geçirilmelidir.
Birçok firma, organik hammadde maliyetlerinin fazla olmasından, belli bir seviyede sürdürülebilirliği savunmasından ve lif dayanımını arttırdığını düşündüğü için sentetik ve organik hammaddeyi birlikte kullanabilir. Bu süreçler gözden geçirilmelidir.
Ancak burada esas anlatmak istediğim doğada bozunma özelliğine sahip olmayan ve günlük hayatımıza yerleşmiş çeşitli ürünlerin, ki bunların içinde plastikler de var, nişasta türevi hammaddeler kullanılarak bozunma özelliğine sahip olabilmesidir. Doğada bozunabilen plastiklere ise ‘biyoplastik’ denmektedir. Biyoplastikler günümüzde kullan at ambalajlarda kullanılmaya başlamıştır.
