Mavi’nin upcycle koleksiyonunu hem internet sitesinde hem de mağaza da inceledim. Öncelikle “denim” ve “ileri dönüşüm” kerimelerinin yan yana gelmesi benim açımdan oldukça öncü bir hareket. Yaklaşık bir yıldır zanaat ile özleştirdiğim denim ileri dönüşümünü kendi bünyemde yapmaktayım. Bunun üzerine “Denimde İleri Dönüşüm” adlı bir blog yazım bile var.
Mavi bu koleksiyonu ile ilgili bazı bilgiler paylaşmış ki öncelikle bunları inceledim. “Geri dönüşüme hazır hale getirilen 3.000 adet ürün, 17.756m kumaş” bu açıklamadan; 3.000 adet ürünü geri dönüştürüp 17.756m kumaş haline getirdiklerini anlıyorum. Bu geri dönüşüm, elde kalan ürünleri değerlendirmek adına iyi bir yöntem. Birçok denim firması geri dönüşüm yapıyor ve hem kalan ürünleri hem de firma içi firelerini geri dönüştürüyor. Yani ürünler tekrar lif haline getiriliyor, bu liflerden iplik yapılıyor ve iplik ile yeniden kumaş dokunuyor. Teorik olarak denim mamüllerinin geri dönüşümü bu süreçleri ifade eder.
İkinci olarak Mavi; “ileri dönüşüm tekniği ile tekrar kullanıma kazandırılan 4 farklı modelde 7.138 adet üretildi” ifadesini kullanmış. Bu ifade beni “ileri dönüşüm nedir?”, “İleri dönüşüm tekniği nedir?” sorularına götürdü. Tanım tektir ve İleri Dönüşüm 101 yazımızda oldukça detaylı bir şekilde ileri dönüşümün ne olduğunu açıklıyoruz. Ancak tek bir cümle ile özet geçmek gerekirse, ileri dönüşüm; hali hazırda var olan ve artık atık olarak nitelendirilen ürünlerin tasarım yolu ile daha nitelikli bir hale getirilmesi ve tekrar kullanıma kazandırılması anlamındadır. Bu noktada ileri dönüşüm tekniği ile yapılan tasarımların ne ifade ettiği kısmını çözemedim. Öte yandan ileri dönüşüm, geri dönüşüm üretim süreçlerine girmeden yapılan bir dönüşümü kapsar. Bir ürün önce ileri sonra geri dönüştürülebilir. Ancak önce geri sonra ileri dönüştürülür mü? Bu konu benim için tam bir muamma. Şahsi fikrim sürecin bu yönde ilerlememesi çünkü geri dönüşüm bir enerji tüketimini gerektirir. Enerji tüketimi ise karbon ayak izini işaret eder. Ve beraberinde bir çok teknik tanım kullanabilirim.
Ürünleri mağazada incelediğimde ise yıkamaları, eskitmeleri ve aksesuarları bakımından diğer ürünlerden farksız olduğunu gördüm. Bu da ürünlerin tekrar eskitme, açma ve yıkama yani kuru ve yaş işlemlere maruz bırakıldığını gösterir. Oysaki ileri dönüşüm bir ürün, “hali hazırda var olan bir mamülü” dönüştürmeyi esas alır.
Ancak tüm bu eleştiriler bir yana Mavi ileri dönüşüm tekniği diyerek herkesin kırk yama olarak bildiği patchwork tekniğini kullanmış olabilir. Çünkü tasarımlarda biraz bu tekniğin öne çıktığını gözlemledim.
Diğer bir açıklama ise geri dönüştürülmüş malzemelerden aksesuar yapılmasına dair. Geri dönüştürülmüş yani recycle tekstil aksesuarlarının, oldukça yaygın ve tercih edilen bir kalitede olduğunu söyleyebilirim.
Son olarak fazla koli atıklarından sallantı etiketler yaptıklarından bahsetmişler ki ürünlerin üzerinde de oluklu mukavva etiketleri görebilirsiniz.
Mavi, ileri dönüşümü teknik olarak bizim bildiğimiz ve uyguladığımız yöntem dışında başka bir teknik olarak ele almış olabilir. Bu konudaki yorumumu zaten belirttim. Bir denim markası olarak bu yönde bir koleksiyon oluşturması şüphesiz bir çok insanın ileri dönüşümü öğrenmesine yarayacaktır. Bu nedenle ister strateji olsun ister ellerindeki ürünleri eritmek olsun böylesi kıymetli bir bilgiyi paylaşmaları, öncü olmaları takdir edilesi. Unutmayalım ki ileri dönüşüm bir bilinç hareketidir. Bu bilincin yayılması en az uygulanması kadar önemlidir.
